Om langer thuis te kunnen wonen zijn voldoende passende woningen, voorzieningen en onderdeel zijn van een sociaal netwerk, van cruciaal belang. Er is een dringende vraag naar duurzaam passende oplossingen voor het grote woningtekort met een toenemende behoefte aan flexibel wonen en vraag naar diversiteit in (extra) wonen.
Ontwikkeling nieuwe woonvormen
Als gevolg van dit vraagstuk ontstaan nieuwe woonvormen. Flexwoningen, woning delen en transformaties van gebouwen worden ingezet om het tekort aan woningen op te vangen. Daarbij speelt dat de gemiddelde grootte van huishoudens afneemt wat leidt tot een grotere behoefte aan kleinere woningen. Ook is sprake van een toename van groepswonen, waarbij meerdere mensen een huis of huishouden delen. Daarnaast kennen we kangoeroe-wonen, waarbij meerder generaties samenleven. In algemene zin is dus sprake van een toenemende behoefte aan flexibel wonen.
Toekomstgerichtheid
Al decennialang is er een toenemende trend om op hoge leeftijd thuis te blijven wonen. Er zijn echter onvoldoende geschikte woningen voor ouderen; ongeveer 140 duizend 65-plushuishoudens woonden in 2015 in een ongeschikte woning. Richting de toekomst zal het aantal thuiswonende ouderen verdubbelen naar ruim 2,5 miljoen in 2040. Dit vergroot de vraag naar zorg aan huis. De vraag is hoe aan die vraag kan worden voldaan als nu al sprake is van een tekort aan zorgprofessionals. De ouder wordende samenleving stelt daarnaast ook eisen aan de inrichting van de leefomgeving. Een prettige, groene, veilige en leefbare woonomgeving met voorzieningen dichtbij, ondersteunt betrokkenheid en sociale cohesie in de buurt.
Op basis van het voorgaande zouden toekomstbestendige woonvormen moeten bijdragen aan minder eenzaamheid, minder zorgbehoefte en een betere doorstroming op de woningmarkt. Het creëren van voldoende passende woningen vraagt daarmee om voldoende diversiteit aan woonvormen. Nieuwe semicollectieve woonvormen, zoals hofjes en (tijdelijke) mantelzorgwoningen, kunnen daarnaast verbinding tussen leeftijdsgroepen en culturen stimuleren.
Integrale benadering
Belangrijk is om binnen die verschillende woonvormen technologie toe te passen (zie www.curaevitelbalie.nl). Een logische uitwerking is dan ook om wonen, zorg en technologie in samenhang te zien. Dat betekent een andere opzet van opleidingen, nieuwe netwerkstructuren tussen domeinen en betrokkenheid van zorgprofessionals en ouderen bij de keuzes die met betrekking tot woonvormen worden gemaakt.
Een bijdrage van Harry Woldendorp. Hij is sinds 1990 werkzaam als consultant en interim-manager in de ouderenzorg. Daarnaast heeft hij veel boeken op zijn naam staan. Recent is Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties verschenen. Dat schreef hij samen met Arjen Jeninga.
Literatuur bij dit artikel
Jeninga, A. en H. Woldendorp. (2022). Ontwerp voor digitale transformaties van (zorg)organisaties. Werken met de Systemische Ontwikkel Matrix. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Ouder worden 2040. Een transformatieagenda voor een ouder wordende samenleving. BeBright 2022
Woldendorp, H. (2018). Toekomstbestendige zorgprofessionals en zorgorganisaties. De consequenties van platformtechnologie voor de ouderenzorg. Assen: Koninklijke Van Gorcum
Woldendorp, H. (2021). Technologische en sociale innovatie in de ouderenzorg. De impact van COVID-19. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
Woldendorp, H. en J. Hoekman. (2019). De weerbarstige praktijk. Een evolutietheorie van het sociaal domein. Amsterdam: Uitgeverij SWP.
